Studia nad przyszłością są w Polsce obecne już od późnych lat 60., a różne sposoby, metody i szkoły prognozowania oczywiście dużo dłużej. Materialnym ślad badań akademickich i działalności popularnonaukowej stanowią publikacje. Zbiory i indeksy publikacji na zadane problemy nazywa się zwykle bibliografią. Ponieważ nikt wcześniej nie podjął próby zestawienia polskojęzycznej bibliografii studiów nad przyszłością, Polskie Towarzystwo Studiów nad Przyszłością prowadzi projekt Polska Bibliografia Futurologiczna, wypełniający tę lukę. Sednem projektu jest ogólnodostępna baza danych bibliograficznych, którą udostępniamy w tabeli na dole strony.
Baza danych bibliograficznych to elektroniczny zbiór informacji na temat publikacji naukowych, książek, artykułów, czasopism, prac magisterskich, doktorskich itp. Bazy danych tego rodzaju są udostępniane przez różne instytucje, takie jak biblioteki, uczelnie, instytucje badawcze czy wydawnictwa, i służą głównie do ułatwiania wyszukiwania i dostępu do źródeł informacji naukowej. W bazach danych bibliograficznych można przeprowadzać wyszukiwania na różne sposoby, używając słów kluczowych, autorów, tytułów, tematów czy dat publikacji. Polska Bibliografia Futurologiczna jest bibliograficzną bazą danych dostępną na stronie internetowej naszego stowarzyszenia.
Bibliograficzna baza danych to baza rekordów bibliograficznych, zorganizowany cyfrowy zbiór odwołań do opublikowanej literatury, w tym artykułów z czasopism i gazet, materiałów konferencyjnych, raportów, publikacji rządowych i prawnych, patentów, książek itp. W przeciwieństwie do wpisów w katalogach bibliotecznych, duża część rekordów bibliograficznych w bibliograficznych bazach danych opisuje artykuły, referaty konferencyjne itp. a nie kompletne monografie i zazwyczaj zawierają one bardzo bogate opisy tematyczne w postaci słów kluczowych, terminów klasyfikacji przedmiotowej lub abstraktów. Tym większa jest jej wartość dla poszukiwaczy wiedzy w niszowych dyscyplinach. Bibliograficzna baza danych może mieć ogólny zakres.
Przykładem bazy o profilu ogólnym jest Polska Bibliografia Naukowa, czyli portal Ministerstwa Edukacji i Nauki gromadzący informacje o publikacjach polskich naukowców, dorobku publikacyjnym jednostek naukowych oraz o czasopismach polskich i zagranicznych. Stanowi on część Zintegrowanego Systemu Informacji o Nauce i Szkolnictwie Wyższym POL-on. Baza bibliograficzna też obejmować konkretną dyscyplinę akademicką, w naszym przypadku Studia nad przyszłością. Dodatkowym filtrem jest język publikacji – w naszej bazie znajdują się wyłącznie pozycje polskojęzyczne. Znaczna liczba bibliograficznych baz danych jest zastrzeżona, dostępna na podstawie umowy licencyjnej od sprzedawców lub bezpośrednio od serwisów indeksujących i abstrahujących, które je tworzą. Polska Bibliografia Futurologiczna jest dostępna bezpłatnie, powszechnie, dla każdej zainteresowanej osoby, online na stronie PTSP.pl.
Popularne bazy danych bibliograficznych obejmują PubMed (dla publikacji medycznych), IEEE Xplore (dla publikacji z dziedziny technologii), Scopus, Web of Science, Google Scholar i wiele innych. Wiele bibliograficznych baz danych rozwinęło się w biblioteki cyfrowe, dostarczając pełny tekst indeksowanych treści. W tym kierunku zmierza też w ogólności informacja naukowa. Wieloletnie wysiłki projektów cyfryzacyjnych, takich jak Polona, Google Books, Internet Archive i Projekt Gutenberg doprowadziły do bezpłatnego i otwartego udostępnienia ogromnych zasobów bibliotecznych. Niestety jest to nadal niewielki ułamek spisanej wiedzy naukowej, która przyrasta w ogromnym tempie. Co więcej, znaczna część informacji naukowej jest publikowana w czasopismach i książkach, które nie są łatwo i bezpłatnie dostępne. Dyktat wielkich grup wydawniczych sprawia, że zarówno publikacja, jak i uzyskanie dostępu do informacji naukowej pozostają przywilejem dobrze finansowanych instytucji. Indywidualni badacze korzystają coraz częściej z oprogramowania do zarządzania bibliografią, które sprzyja rzetelności oraz poprawności cytowania i upraszcza zestawianie przypisów oraz bibliografii.
Oprogramowanie do zarządzania bibliografią, oprogramowanie do zarządzania cytowaniami lub to aplikacje przeznaczone dla naukowców i autorów, służące do rejestrowania i wykorzystywania cytatów bibliograficznych (referencji), jak również do zarządzania przypisami. Po zarejestrowaniu cytatu, może on być wielokrotnie wykorzystywany do generowania bibliografii, takich jak listy referencji w książkach naukowych, artykułach i esejach. Rozwój pakietów zarządzania odniesieniami był napędzany przez szybki rozwój literatury naukowej i trwa nadal. Jednym z popularniejszych narzędzi do zarządzania bibliografią jest program Mendeley, z którego korzystaliśmy opracowując naszą bibliografię. Wychodząc naprzeciw potrzebom polskich badaczy i entuzjastów, studiujących historię polskiej futurologii oraz zgłębiających studia nad przyszłością, oferujemy również możliwość bezpłatnego pobrania naszej bibliografii w formacie .csv do niekomercyjnego wykorzystania w programach do zarządzania bibliografią.
Polska Bibliografia Futurologiczna będzie rozwijać się z czasem, w miarę aktualizacji o nowe publikacje i odkrywania publikacji archiwalnych. Zachęcamy do zgłaszania nowych rekordów autorów, wydawnictwa i redaktorów tomów naukowych. Dziękujemy za pomoc w opracowaniu Polskiej Bibliografii Futurologicznej Komitetowi Prognoz przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk.
