W dniach 8.04. – 12.04. w Incheonie w Korei Południowej miał miejsce Global Adaptation Week – wydarzenie poświęcone adaptacji do zmian klimatu organizowane pod egidą Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych ws. Zmian klimatu (UNFCCC). Jego bezprecedensowy punkt stanowiły Resilience Frontiers –  warsztaty foresightowe wykorzystujące zbiorową inteligencję ponad 100 wizjonerów z całego świata w celu zdefiniowania nowych wyzwań i możliwości adaptacji do zmian klimatu po 2030 roku. W opracowywaniu metodyki wydarzenia brał udział zespół ekspertów PTSP i firmy 4CF, reprezentowany w Korei przez Norberta Kołosa, Macieja Jagaciaka i Zofię Bednarczyk. O znaczeniu i roli tego wydarzenia piszemy poniżej.

Mało da się wymienić krytycznych procesów, co do wystąpienia których w przyszłości możemy mieć niemal całkowitą pewność. Jednym z nich jest globalne ocieplenie i związane z nim wyzwania klimatyczne. Z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością ocieplający się klimat stanowić będzie kluczową siłę napędową dla szeregu zmian zachodzących na świecie w kolejnych dekadach.

Jak wskazuje ubiegłoroczny  raport specjalny Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) [1], zahamowanie ocieplenia klimatu do założonego w porozumieniu paryskim poziomu 1,5 stopnia C względem epoki przedindustrialnej będzie zadaniem karkołomnie trudnym. Jeśli utrzymają się obecne trendy, to poziom ten osiągniemy już pomiędzy 2030 a 2052 rokiem. We wszystkich nakreślonych przez IPCC scenariuszach zakładających utrzymanie globalnej temperatury poniżej tej wartości (z ograniczonym okresem lub bez okresu tymczasowego przestrzelenia) wymagane jest osiągnięcie zerowego poziomu emisji netto CO2 najpóźniej do 2060 roku oraz wdrożenie metod wychwytu tego gazu z atmosfery (CCS). Realizacja tego planu nie jest niemożliwa, ale wymaga szybkich i bardzo zdecydowanych działań po stronie rządzących oraz przyjęcia zasady nadrzędności polityki klimatycznej względem innych zadań. Zaniechanie zmian, z kolei, wiązać się musi nieuchronnie z dalszym wzrostem globalnych temperatur. Wyższe temperatury oznaczać będą zaś nasilenie negatywnych skutków ocieplenia dotykających ludzi i środowisko.

W obliczu globalnego zagrożenia

Dane przedstawione w raporcie IPCC nie pozostawiają wątpliwości. Wzrost temperatury o zaledwie 2 stopnie Celsjusza względem epoki przedindustrialnej wobec zakładanego 1,5 stopnia oznaczać będzie m.in. podniesienie poziomu oceanów o dodatkowe 0,1 metra i 10 milionów więcej dotkniętych tym osób. To także trzykrotnie większe straty w populacjach owadów, dwukrotnie większe straty wśród roślin i kręgowców oraz podwojona powierzchnia zagrożonych ekosystemów lądowych. Należy również wspomnieć o wzroście zakwaszenia oceanów i spadku bioróżnorodności wśród organizmów morskich. Osiągnięcie poziomu globalnego ocieplenia rzędu 2 stopni, to jednocześnie zwiększone obciążenia dla człowieka. Obejmują one malejące plony zbóż, ograniczoną dostępność żywności oraz deficyty wody pitnej. Mogą one dotknąć do 50% osób więcej niż w przypadku zmiany o 0,5 stopnia mniejszej. Ocieplanie klimatu oznacza także rosnącą presję na gospodarkę. To znów przekładać się będzie na wzrost nierówności w skali globalnej oraz powiększanie się obszarów ubóstwa. Jeśli wzrost temperatury przekroczy 2 stopnie, konsekwencje mogą być tragiczne dla naszej cywilizacji.

Zmniejszenie skali negatywnych następstw postępujących zmian klimatu wymagać będzie podjęcia szeroko zakrojonych działań adaptacyjnych. Wraz ze wzrostem globalnych temperatur skuteczność aktualnie stosowanych technik adaptacji będzie jednak maleć. To z kolei oznacza konieczność rozwinięcia nowych sposobów radzenia sobie z pojawiającymi się wyzwaniami. Drogę do zdefiniowania tych wyzwań oraz wypracowania metod ich adresowania w warunkach rozwoju nowoczesnych technologii wytyczyły warsztaty Resilience Frontiers. W toku trwających pięć dni ćwiczeń zbiorowej inteligencji z udziałem ponad 100 wizjonerów, działaczy społecznych i ekspertów w dziedzinie klimatu, AI, systemów satelitarnych oraz biotechnologii z całego świata. Wspólnie, pod kierunkiem facylitatorów z 4CF i innych światowych ekspertów w dziedzinie foresightu konstruowano i dekonstruowano wizje przyszłości, stawiano ambitne cele oraz wskazywano przeszkody w ich realizacji.

UNFCCC wybrało 4CF Stranger Futures

4CF Stranger Futures – gra wspiera kreatywne podejście do przyszłości

W dyskusji prowadzonej z wykorzystaniem technik foresightowych, w tym w przebiegu gry 4CF Stranger Futures, sformułowano wiele nowatorskich i odważnych pomysłów dotyczących adaptacji do zmian klimatu. Od rozwiązań politycznych, jak umiędzynarodowienie praw własności do zasobów naturalnych, przez rozwiązania bioinżynieryjne – biologiczne, samobudujące się miasta, po pomysły stricte technologiczne, w tym np. sprowadzanie wody z kosmosu. Praktycznie wszyscy zgromadzeni eksperci byli przy tym w pełni przekonani co do jednego. Zarówno do przeciwdziałania zmianom klimatu, jak i do skutecznej adaptacji do skutków rosnących temperatur, niezbędna jest ewolucja społeczna i wyrażana przez ludzi na całym świecie wola zmian w kierunku bardziej zrównoważonego świata. Nie tylko w zakresie ograniczania własnego śladu klimatycznego, ale także woli pokojowego współdziałania z innymi. Podkreślano przy tym istotę współpracy międzynarodowej aż do wyrażenie idei zanikania państw narodowych.

Obecność na Resilience Frontiers dobitnie przypomniała nam, że przyszłość nie waży się w komórkach ONZ,  gabinetach polityków i na gremiach naukowych, chociaż wygodnie jest tak uważać. Często wydaje nam się, że nasze codzienne wybory mają bardzo niewielki wpływ na otoczenie. Jednak to właśnie od działań i decyzji każdego z nas zależy przyszłość w najbardziej fundamentalnym jej wymiarze – możliwości przetrwania gatunku, do którego przynależymy.

Zespół PTSP na Resilience Frontiers

Więcej informacji nt. Resilience Frontiers oraz Global Adaptation Week 2019 można znaleźć na stronach: http://www.resiliencefrontiers.org/ oraz https://unfccc.int/news/korea-global-adaptation-week-accelerates-progress-towards-a-more-climate-resilient-future

[1] IPCC, 2018: Global Warming of 1.5°C. An IPCC Special Report on the impacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emission pathways, in the context of strengthening the global response to the threat of climate change, sustainable development, and efforts to eradicate poverty [Masson-Delmotte, V., P. Zhai, H.-O. Pörtner, D. Roberts, J. Skea, P.R. Shukla, A. Pirani, W. Moufouma-Okia, C. Péan, R. Pidcock, S. Connors, J.B.R. Matthews, Y. Chen, X. Zhou, M.I. Gomis, E. Lonnoy, Maycock, M. Tignor, and T. Waterfield (eds.)]. World Meteorological Organization, Geneva, Switzerland.