Szukasz książki pod choinkę o przyszłości? Interesujesz się futurologią czy chcesz nią zainteresować bliską osobę? Niezależnie, czy szukasz retrofuturystycznych rozkoszy, czy też inspiracji do działania na rzecz lepszego świata, mamy dla ciebie konkretne propozycje. Poznaj 4 książki o przyszłości, które będą dobrym prezentem gwiazdkowym.
Jacek Dukaj, „Po piśmie”
Dla kogo: miłośnicy science-fiction, mole książkowe, nałogowi konsumenci mediów społecznościowych
Jacek Dukaj otwiera naszą listę i przypomina, że poważny namysł nad przyszłością bywa również domeną pisarzy science-fiction. Jego nowa książka jest medytacją nad przemianami mediów i ewolucją roli pisma w naszej kulturze. Dukaj nie ogranicza się jednak do przytoczenia historii, mitów i cytatów. Tematy jego pracy są skierowane na przyszłość: koniec pisma i człowiek tracący podmiotowość. Nowe dzieło Dukaja to intelektualna podróż wokół najbardziej fascynujących zagadnień współczesnej cywilizacji – aż do jej kresu i do kresu człowieka.
Przez ostatnich kilka tysięcy lat pismo, książki i biblioteki były nośnikami i skarbnicami wiedzy. Technologia pisma stworzyła cywilizację człowieka. Myślenie pismem oznacza myślenie symbolami, ideami i kategoriami. Daje bezpośredni dostęp do wnętrza innych: ich emocji, przeżyć i poczucia „ja”. Wyniósłszy tę umiejętność na wyżyny sztuki, w istocie tworzy nasze życie duchowe.
W „Po piśmie” Dukaj pokazuje ludzkość u progu nowej ery. Kolejne technologie bezpośredniego transferu przeżyć– od fonografu do telewizji, internetu i virtual reality – wyprowadzają nas z domeny pisma. Stopniowo, niezauważalnie odzwyczajamy się od człowieka, jakiego znaliśmy z literatury – od podmiotowego „ja”.
„Mechanizm «wyzwalania z pisma» napędzają miliardy codziennych wyborów producentów i konsumentów kultury. Nie napiszę listu – zadzwonię. Nie przeczytam powieści – obejrzę serial. Nie wyrażę politycznego sprzeciwu w postaci artykułu – nagram filmik i wrzucę go na jutjuba. Nie spędzam nocy na lekturze poezji – gram w gry. Nie czytam autobiografii – żyję celebów na Instagramie. Nie czytam wywiadów – słucham, oglądam wywiady. Nie notuję – nagrywam. Nie opisuję – fotografuję”.
Literatura, filozofia, popkultura, neuronauka i fizyka – zaglądamy za kulisy cywilizacji i odkrywamy, że to nie człowiek posługuje się stworzonymi przez siebie narzędziami, ale to one coraz częściej posługują się człowiekiem. Nadchodzą czasy postpiśmienne, gdy miejsce człowieka-podmiotu i jego „ja” zajmują bezpośrednio przekazywane przeżycia. Człowiek staje się maszyną do przeżywania. „Czy mogę powiedzieć o sobie: «jestem oglądaniem serialu», «jestem śledzeniem celebrytów na Instagramie»?”.
Książkę polecamy tym chętniej, że eksperci PTSP: Norbert Kołos i Kacper Nosarzewski są z Jackiem Dukajem współtwórcami programu studiów podyplomowych “Trendwatching & Future Studies”. Studia organizuje Akademia Górniczo-Hutnicza i ich pierwsze wydanie już się rozpoczęło.
Wydawnictwo Literackie, 2019 r. dostępna również jako ebook w formacie epub i mobi.
Rebecca Solnit, „Nadzieja w mroku”
Dla kogo: niedoszli aktywiści, pospolici narzekacze, ale także zapalczywcy spraw klimatu
Jaki mamy wpływ na bieg historii? Czy aktywizm to rzeczywiście droga do zmian? Znamy z historii zarówno spektakularne sukcesy, jak i smutne lub kompromitujące porażki ruchów oddolnych. Zbiorowe emocje nie są najlepszym doradcą w kwestii polityk publicznych. Z drugiej jednak strony niesprawiedliwość lub zło, które wzburzają ludzi zwykle muszą w dłuższej perspektywie ustąpić pod naporem opinii publicznej. W czasach polaryzacji, postprawdy i ogólnego zamętu, „Nadzieja w mroku” to książka napisana przeciwko zwątpieniu. To płomienne wezwanie do działania na rzecz zmiany.
„Nadzieja tkwi w założeniu, że nie sposób przewidzieć, co się stanie w przyszłości, i że w tej szczelinie niepewności powstaje przestrzeń do działania” – twierdzi Rebecca Solnit. Nie zawsze jesteśmy świadomi tego, jak wielki wpływ na bieg historii mogą mieć drobne zdarzenia i nasze jednostkowe postawy. Zmiana rodzi się długo, ale czasem wystarczy iskra, by dokonała się w jednej chwili. Nowa książka Solnit jest kroniką takich właśnie, zakończonych częściowym lub całkowitym sukcesem, przedsięwzięć podejmowanych przez mniejsze i większe grupy ludzi, którzy chcieli zburzyć istniejący porządek i zmienić świat na lepszy – od upadku muru berlińskiego i rewolucji zapatystów, poprzez marsze alterglobalistów, jaśminową rewolucję, aż po niebywałe akty solidarności i pomocy okazywanej w sytuacji klęsk żywiołowych lub nieoczekiwane zwycięstwa ekologów w walce o czystą energię.
„Wspólnie jesteśmy nad wyraz potężne i potężni i mamy za sobą rzadko wspominaną, rzadko pamiętaną historię zwycięstw i przeobrażeń, która może dodać nam otuchy i wiary w siebie, w to, że owszem, możemy zmienić świat, gdyż nieraz już nam się to wcześniej udało. (…) Trzeba nam litanii, różańca, sutry, mantry, wojennych pieśni na cześć naszych zwycięstw. Przeszłość odsłania się w blasku dnia i przemienić się może w pochodnię, którą nieść będziemy w noc, jaką jest dla nas przyszłość”.
Książkę rekomenduje również Institute for the Future, kalifornijski think-tank o siostrzanej wobec Polskiego Towarzystwa Studiów nad Przyszłością misji.
Wydawnictwo Karakter, 2019 r. dostępna również jako ebook w formacie epub i mobi.
David Runciman „Jak kończy się demokracja”
Dla kogo: miłośnicy telewizji informacyjnych, radykałowie w każdą stronę, a nawet mieszkańcy małych apolitycznych światów
Najnowsza książka znanego brytyjskiego politologa pojawiła się już na łamach naszego portalu w omówieniu Martiny Hachoud. Zaprasza do intelektualnej symulacji przyszłości polityki. Co mogłoby się wydarzyć, żeby demokracja, jaką znamy uległa głębokiej transformacji? Jakie punkty dojścia rysują się na horyzoncie? Czy koniec liberalnej demokracji jest możliwy?
W XXI wieku poparcie dla nieliberalnych polityków nie maleje. W Europie sięgają po władzę w kolejnych krajach. Węgry, Polska, Włochy… Wybór Donalda Trumpa na prezydenta Stanów Zjednoczonych oraz konwulsje brexitu zmieniają nasze wyobrażenie o starych demokracjach. Przyszedł czas na rozważenie najgorszych scenariuszy. Profesor David Runciman z Uniwersytetu Cambridge robi to w sposób wizjonerski i daleki od obiegowych opinii. Dziś nie grozi nam powrót faszyzmu czy stalinizmu, ponieważ wyzwania dla demokracji przyjmują zupełnie nowy kształt. Złudne są również marzenia o mechanicznym powrocie do „starych dobrych czasów” sprzed kryzysu. Nic już nie będzie tak, jak było. Tym bardziej, że w XXI wieku to „Mark Zuckerberg jest większym zagrożeniem dla współczesnej demokracji niż Donald Trump”.
„Nie sądzę, żeby groził nam powrót do lat 30. XX wieku. Nie stoimy po raz kolejny u progu faszyzmu, przemocy i wojny światowej. Nasze społeczeństwa są zanadto różne od tamtych – zbyt zamożne, za stare i zbyt mocno połączone w sieci – a wiedza o tym, co wówczas poszło nie tak, jest zbyt głęboko zakorzeniona w naszych umysłach. Kiedy demokracja się kończy, może przyjąć zaskakujące dla nas formy. Możemy nawet nie zauważyć tego procesu, bo patrzymy nie tam, gdzie trzeba”.
Wydawca: Fundacja Kultura Liberalna, 2019 r.
Emilia Kiecko „Przyszłość do zbudowania. Futurologia i architektura PRL”
Dla kogo: fetyszyści designu, tropiciele trudnego modernizmu, lecz również ci ,co wierzą, że przyszłość już była
Jak architekci i urbaniści w czasach PRL wyobrażali sobie miasta przyszłości? Ta pozycja, będąca pierwszym tak obszernym studium polskiej architektury i urbanistyki „jutra”, prezentuje projekty z lat 60. i 70. XX wieku. Jednak jej silną stroną jest też, z perspektywy osób zainteresowanych studiami nad przyszłością, bardzo rzetelny i syntetyczny wykład o historii futurologii. Osobny rozdział poświęcono futurologii w PRL, wskazując na częściowo dziś zapomniane dziedzictwo postaci takich jak Rolbiecki i instytucji takich, jak komitet Polska 2000+.
Wyjątkowe i niepublikowane wcześniej materiały archiwalne pokazują szeroki wybór znanych i zupełnie zapomnianych projektów, takich jak „miasta wstęgowe” Włodzimierza Gruszczyńskiego, futurologiczne jednostki mieszkalne Jana Głuszaka „Dagaramy”, Linearny System Ciągły Oskara Hansena, „zespoły wieżowo-mostowe” Wiesława Nowaka czy projekt „Terra X” Stefana Müllera.
Wydawca: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa 2018
Książki pod choinkę 2019 poleca Polskie Towarzystwo Studiów nad Przyszłością. Dla PTSP książki pod choinkę wybrał Kacper Nosarzewski.
