Kawa bez kawy i czekolada bez czekolady? Jak zmiany klimatu zagrażają naszym ulubionym smakołykom.

Wyobraź sobie świat bez kawy, czekolady czy… ziemniaków! Brzmi jak scenariusz filmu katastroficznego, ale niestety zmiany klimatu realnie zagrażają uprawom, które stanowią podstawę naszego pożywienia i przyjemności. Ziemia się ociepla, deszcze padają nieregularnie, a ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak susze i powodzie, stają się coraz częstsze. To prawdziwy koszmar dla rolników i upraw, od których zależymy.

 
  • Kukurydza: Uprawy kukurydzy mogą się drastycznie zmniejszyć z powodu wahań temperatury i braku deszczu. To zła wiadomość dla wielu krajów, w których kukurydza jest podstawą diety.
  • Pszenica: W cieplejszych regionach, takich jak Indie, plony pszenicy mogą spaść, co będzie miało poważne konsekwencje dla milionów ludzi.
  • Ryż: Podstawowe źródło pożywienia dla ponad 3,5 miliarda ludzi. Niestety, jego uprawy są zagrożone przez rosnące temperatury i podnoszący się poziom mórz.
  • Ziemniaki: Kochamy frytki i puree, ale ziemniaki potrzebują dużo wody, i do 2050 roku ich produkcja może zmniejszyć się o nawet 9%.
  • Soja: Chociaż początkowo może skorzystać na wyższym stężeniu dwutlenku węgla, w dłuższej perspektywie upały i susze zaszkodzą uprawom soi.
  • Banany i plantany: Już teraz odczuwają skutki zmian klimatu. Ich produkcja spadła, a choroby rozprzestrzeniają się szybciej w cieplejszym klimacie.
  • Kakao: Czekolada może stać się luksusem, ponieważ kakao jest wrażliwe na zmiany temperatury i wilgotności.
  • Kawa: Poranna kawa może wkrótce zdrożeć, a nawet zniknąć z kawiarni. Uprawy kawy w Etiopii, największym producencie kawy w Afryce, są poważnie zagrożone.

Czy to oznacza, że czeka nas kulinarna apokalipsa? Niekoniecznie. Możemy jeszcze zapobiec najgorszemu, ale musimy działać szybko i zdecydowanie. Rolnicy potrzebują wsparcia, aby dostosować się do nowych warunków. Nowe technologie, odporne odmiany roślin, a przede wszystkim zmiana naszych nawyków – to klucz do przetrwania.

Raport foresightowy FAO i CIRAD „Harvesting change”, którego współautorami są eksperci PTSP Norbert Kołos i Kacper Nosarzewski jasno wskazuje, że innowacje w rolnictwie to nie tylko kwestia nowych technologii, ale przede wszystkim holistycznego podejścia, uwzględniającego aspekty społeczne, ekonomiczne i środowiskowe.

Kluczowe kierunki innowacji:

  • Technologie oparte na danych: Analiza dużych zbiorów danych (Big Data) i sztuczna inteligencja (AI) umożliwią precyzyjne rolnictwo, optymalizację plonów i monitorowanie stanu upraw w czasie rzeczywistym.
  • Rozwiązania oparte na naturze: Zrównoważone praktyki rolnicze, takie jak agroleśnictwo, permakultura i rolnictwo regeneracyjne, pomogą w odbudowie ekosystemów, zwiększeniu bioróżnorodności i ochronie zasobów naturalnych.
  • Innowacje społeczne: Współpraca między rolnikami, konsumentami, naukowcami i decydentami jest kluczowa dla budowania sprawiedliwych i zrównoważonych systemów żywnościowych.
  • Biotechnologia: Nowoczesne metody hodowli roślin i zwierząt, a także biotechnologia w produkcji żywności, mogą przyczynić się do zwiększenia wydajności i odporności na zmiany klimatu.
  • Technologie cyfrowe: Platformy cyfrowe, aplikacje mobilne i Internet Rzeczy ułatwią dostęp do informacji, rynków i finansowania dla rolników, a także wzmocnią łańcuchy dostaw.

Ważne aspekty:

  • Zrównoważony rozwój: Innowacje powinny promować zrównoważone praktyki rolnicze, które minimalizują negatywny wpływ na środowisko i chronią zasoby naturalne.
  • Sprawiedliwość społeczna: Innowacje powinny być dostępne dla wszystkich rolników, niezależnie od ich położenia geograficznego, wielkości gospodarstwa czy statusu ekonomicznego.
  • Odporność na zmiany klimatu: Innowacje powinny pomagać rolnikom w adaptacji do zmian klimatu i zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe w długoterminowej perspektywie.

Raport „Harvesting change” podkreśla, że nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania. Potrzebne jest zróżnicowane portfolio innowacji, które będą odpowiednie dla różnych kontekstów i potrzeb. Współpraca, dialog i wspólne kreowanie rozwiązań to podstawa w budowaniu przyszłości rolnictwa. Inwestycje w rolnictwo nie mogą skupiać się tylko na zysku. Musimy patrzeć w przyszłość i przewidywać zagrożenia, takie jak zmiany klimatu. Foresight to strategiczne narzędzie, które pozwala nam:

  • Identyfikować zagrożenia: W tym przypadku – jak zmiany klimatu wpłyną na produkcję kawy.
  • Planować długoterminowo: Inwestować w badania nad odpornymi odmianami kawy, zrównoważonymi metodami uprawy, technologiami adaptacyjnymi.
  • Unikać katastrofy: Zapewnić przetrwanie upraw kawy i stabilność dostaw w przyszłości.

Bez foresightu ryzykujemy, że zabraknie nie tylko kawy, ale i wielu innych produktów rolnych, które stanowią podstawę naszego pożywienia. Inwestycje „z głową” to inwestycje w przyszłość, w przetrwanie naszych systemów żywnościowych.