We wrześniu 2024 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ będzie gospodarzem Szczytu Przyszłości, podczas którego światowi przywódcy będą dążyć do wzmocnienia współpracy międzynarodowej w obliczu bezprecedensowych globalnych wyzwań. Szczyt jest odpowiedzią na narastający kryzys multilateralizmu, który utrudnia skuteczne rozwiązywanie problemów takich jak ubóstwo, głód, nierówności, zmiany klimatyczne i degradacja środowiska.

Pakt dla Przyszłości

Celem szczytu jest przyjęcie „Paktu dla Przyszłości”, zwięzłego, zorientowanego na działanie dokumentu końcowego, który zostanie uzgodniony przez konsensus poprzez negocjacje międzyrządowe. 

Pisaliśmy już o tym, kiedy pojawił się dokument Our common agenda. „Our Common Agenda” stanowi fundament dla Szczytu Przyszłości. To właśnie ten raport Sekretarza Generalnego ONZ, António Guterresa, z 2021 roku, stał się impulsem do zwołania szczytu i nakreślił jego główne cele.

„Our Common Agenda” identyfikuje kluczowe wyzwania stojące przed światem, takie jak zmiany klimatyczne, nierówności społeczne, zagrożenia dla zdrowia publicznego czy transformacja technologiczna. Raport podkreśla potrzebę wzmocnienia multilateralizmu i globalnej współpracy, aby skutecznie stawić czoła tym wyzwaniom.

W raporcie Guterres proponuje szereg działań, które mają przyczynić się do odnowy systemu ONZ i dostosowania go do współczesnych realiów. Wiele z tych propozycji znalazło się w agendzie Szczytu Przyszłości, w tym reforma architektury finansowej, zwiększenie inwestycji w zrównoważony rozwój, wzmocnienie działań na rzecz ochrony klimatu i środowiska, a także wykorzystanie potencjału nowych technologii dla dobra wspólnego. Obecnie, dwa lata później, projekt paktu skoordynowany przez Niemcy i Namibię koncentruje się na pięciu kluczowych obszarach:

  • zrównoważony rozwój i finansowanie rozwoju,
  • pokój i bezpieczeństwo międzynarodowe,
  • nauka, technologia i innowacje,
  • młodzież i przyszłe pokolenia,
  • transformacja globalnego zarządzania.

Zaadresowanie pilnych globalnych wyzwań

W Pakcie podkreślono pilną potrzebę rozwiązania takich problemów, jak ubóstwo, głód, nierówności, zmiany klimatyczne i degradacja środowiska. Wzywa on do podjęcia zdecydowanych działań w celu wdrożenia Agendy 2030 na rzecz Zrównoważonego Rozwoju i osiągnięcia Celów Zrównoważonego Rozwoju, a także do reformy międzynarodowej architektury finansowej w celu lepszego zaspokojenia potrzeb krajów rozwijających się.

Pakt zawiera również postanowienia dotyczące promowania pokoju i bezpieczeństwa, zapobiegania konfliktom, ochrony ludności cywilnej, zwalczania terroryzmu i rozbrojenia. Dokument podkreśla znaczenie nauki, technologii i innowacji dla zrównoważonego rozwoju oraz potrzebę zapewnienia, aby korzyści z nich były powszechnie dostępne.

W dokumencie uznano kluczową rolę młodzieży w kształtowaniu przyszłości i wezwano do większych inwestycji w rozwój społeczny i ekonomiczny dzieci i młodzieży. Pakt zawiera zobowiązanie do przekształcenia globalnego zarządzania poprzez reformę Rady Bezpieczeństwa i innych organów ONZ, a także wzmocnienie współpracy z parlamentami narodowymi i zainteresowanymi stronami.

Wnioski

Organizacja Narodów Zjednoczonych znajduje się od lat w kryzysie, który podważa wiarę w multilateralizm. Rosnące napięcia geopolityczne, brak jednomyślności wśród państw członkowskich, a także trudności w skutecznym rozwiązywaniu konfliktów zbrojnych i kryzysów humanitarnych wystawiają na próbę skuteczność organizacji. Wątpliwości budzi również struktura ONZ, w szczególności Rada Bezpieczeństwa, której skład i mechanizmy działania nie odzwierciedlają współczesnego układu sił na świecie.

Czy ONZ powinna skierować się bardziej ku przyszłości? Zdecydowanie tak. Nie chodzi jednak wyłącznie o Szczyt Przyszłości, ale i o reformę organizacji, która jest niezbędna, aby sprostać wyzwaniom XXI wieku. Należy rozważyć zmiany w Radzie Bezpieczeństwa, zwiększenie roli Zgromadzenia Ogólnego, a także wzmocnienie mechanizmów finansowania i zarządzania. Kluczowe jest również zwiększenie efektywności działań ONZ w zakresie ochrony praw człowieka, walki ze zmianami klimatycznymi oraz promowania zrównoważonego rozwoju. Czy to pomoże? Trudno jednoznacznie odpowiedzieć. Reforma ONZ to długotrwały i złożony proces, który wymaga woli politycznej wszystkich państw członkowskich. Jednak bez podjęcia zdecydowanych działań, przyszłość multilateralizmu i samej ONZ stoi pod znakiem zapytania.

Niemcy i Namibia odegrały kluczową rolę w pracach nad Paktem, współprzewodnicząc negocjacjom międzyrządowym. Ich zaangażowanie przyczyniło się do wypracowania ambitnego i kompleksowego projektu dokumentu. Summit for the Future, zaplanowany na wrzesień 2024 roku, daje pewną nadzieję na pozytywne zmiany w ONZ i multilateralizmie. Jest to kolejna okazja dla państw członkowskich, aby w oparciu o szeroką wizję i analizę przyszłości przedyskutować reformy i podjąć konkretne zobowiązania w celu zwiększenia efektywności organizacji.

Wśród ambitnych propozycji działań, wymienionych w opracowanym projekcie Paktu dla Przyszłości, kilka wyróżnia się jako szczególnie istotne dla przyszłości naszej planety. Przede wszystkim, przyspieszenie realizacji Agendy 2030 i osiągnięcie Celów Zrównoważonego Rozwoju wymagają zdecydowanych działań. Reforma globalnej architektury finansowej jest nieunikniona, aby sprostać potrzebom krajów rozwijających się i zapewnić stabilność w obliczu zmian klimatycznych. Wzmocnienie działań na rzecz ochrony klimatu i środowiska to imperatyw moralny i praktyczny, od którego zależy przyszłość ludzkości.

Jednak to właśnie w obszarze nowych technologii kryją się zarówno największe szanse, jak i zagrożenia. Sztuczna inteligencja, biotechnologia, inżynieria genetyczna – to narzędzia o ogromnym potencjale, ale wymagają mądrego i odpowiedzialnego wykorzystania. ONZ musi odegrać kluczową rolę w zapewnieniu, że rozwój technologiczny służy dobru wspólnemu, a nie pogłębia nierówności.

Szczyt dla Przyszłości to nie tylko okazja do dyskusji, ale przede wszystkim do podjęcia konkretnych zobowiązań. Czy państwa członkowskie ONZ staną na wysokości zadania? Czy zdołają przezwyciężyć podziały i działać wspólnie dla dobra przyszłych pokoleń? Odpowiedź na te pytania poznamy już wkrótce – Szczyt Przyszłości ONZ będzie miał miejsce 22 i 23 września 2024 r.